بایوس لپ تاپ چیست؟

بایوس لپ تاپ مخفف عبارت Basic Input/Output System به معنی سامانه ورودی/خروجی پایه‌ای می‌باشد. بایوس با عناوین مختلفی چون System BIOS (بایوس سیستم)، ROM BIOS (بایوس فقط خواندنی) و PC BIOS (بایوس لپ تاپ) شناخته می‌شود. بایوس در واقع یک برنامه روی قطعه‌ای از مادربورد می‌باشد که وظیفه آن ایجاد هماهنگی و پیکربندی پایه‌ای و بوت کردن سیستم است. در ادامه به توضیحات بیشتری در ارتباط با بایوس می‌پردازیم، با ما همراه باشید.

بایوس

به صورت جزئی‌تر، بایوس یک سفت‌افزار است که داخل تراشه‌ای روی مادربورد لپ تاپهای همخوان با IBM قرار می‌گیرد. اما سفت‌افزار چیست؟ سفت‌افزار برنامه‌های سطح پایینی هستند که داخل چیپ‌های الکتریکی ذخیره می‌شوند و به کنترل دستگاه موردنظر می‌پردازند. این برنامه‌های سطح پایین تقریباً ثابت هستند اما در شرایط خاصی ممکن است تغییراتی داشته باشند.
از آنجایی که سخت‌افزار بایوس فقط خواندنی است به آن ROM BIOS هم می‌گویند. حافظه فقط خواندنی نیز در شرایطی مانند آپدیت کردن و … قابل تعویض می‌باشد. به محض اینکه شما لپ تاپ را روشن می‌کنید بایوس کار خود را شروع می‌کند، به این صورت که انواع خروجی‌ها و ورودی‌ها را شناسایی، مدیریت و سپس تست می‌کند. بعد از اینکه تست کردن به پایان رسید، سیستم توسط بایوس راه‌اندازی می‌شود. این امر با شناسایی رکورد راه‌انداز اصلی بر حافظه تنظیم شده صورت می‌گیرد.

وظایف بایوس

وظایف بایوس همان کارهای ابتدایی برای راه‌اندازی یک سیستم می‌باشد. از جمله این وظایف می‌توان امور مرتبط با تست قطعات سخت‌افزاری، درایوهای بایوس، راه‌اندازی سیستم عامل، پیکربندی‌های بایوس، فعال کردن بایوس سایر قطعات و کنترل قطعات سخت‌افزاری اشاره کرد.

تست قطعات سخت‌افزاری

یکی از وظایف بایوس آزمایش قطعات سخت‌افزاری پیش از راه‌اندازی سیستم عامل می‌باشد. این کار برای اطمینان از سلامت قطعات و عملکرد صحیح آن‌ها انجام می‌شود. با انجام این آزمایش در صورتی که در قطعات سخت‌افزاری مشکلی وجود داشته باشد، خطا یا مشکل به صورت بوق‌هایی به کاربر اطلاع داده می‌شود.

درایوهای بایوس

درایوها رابط سخت‌افزار و نرم افزار می‌باشند و بایوس با استفاده از درایوهای سطح پایین به کنترل سایر قطعات و ورودی‌ها می‌پردازد. با انجام این کار، شرایط برای کنترل کردن قطعات و آماده سازی آن‌ها مهیا می‌شود.

راه اندازی سیستم عامل

راه‌اندازی سیستم عامل از اصلی‌ترین وظایف بایوس است. در واقع بایوس از طریق راه‌انداز اصلی که در حافظه‌های جانبی وجود دارد کنترل سیستم را به عهده سیستم عامل می‌گذارد. این عمل، آخرین مرحله از وظایف بایوس هنگام روشن کردن لپ تاپ است. در طی این فرآیند، بایوس به چک کردن حافظه‌های اولویت‌بندی شده برای بوت می‌پردازد و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد بارگذاری سیستم عامل را انجام می‌دهد.

پیکربندی‌های بایوس

placeholder 150x150 - بایوس لپ تاپ بیشتر بخوانید: 6 تا از بهترین تبلت های سفر در سال 2024

با وجود بایوس، کاربر می‌تواند بر اساس نیاز، همخوانی و هماهنگی قطعات و عملکرد سیستم و تنظیمات پایه‌ای مربوط به سخت‌افزارها را انجام دهد. مثلاً کاربر می‌تواند کارهای مختلفی چون تنظیم اولویت بوت شدن برای حافظه‌های مختلف، تنظیم ماژول صدای Onboard و کنترلر USB، پیکربندی درگاه موازی و سریال و … را انجام دهد.

فعال کردن بایوس سایر قطعات

برخی از کاربران ممکن است تصور کنند که بایوس خود به تنهایی فرآیند آماده‌سازی را انجام می‌دهد در حالی که این گونه نیست. مثلاً انواع گوناگونی از کارت‌های گرافیک با درایوهای مختلف هستند که امکان گنجاندن همه آن‌ها در بایوس وجود ندارد. اما IBM با طرح یک ایده خوب یعنی نصب یک بایوس دیگر روی کارت‌های اضافی، این مشکل را حل کرده است. بر این اساس، بایوس مادربورد فقط بایوس کارت گرافیک را شناسایی کرده و آن را فعال می‌کند. آنگاه کاربر می‌تواند از طریق بایوس در زمان روشن کردن لپ تاپ به تصویر دسترسی پیدا کند.

کنترل قطعات سخت افزاری

یکی دیگر از وظایف بایوس که از مهم‌ترین وظایف آن نیز محسوب می‌شود، کنترل قطعات سخت‌افزاری است. بایوس به وسیله درایوها و پیکربندی‌های خود امکان کنترل منابع سیستمی را پیدا می‌کند. البته این کنترل، کنترلی ابتدایی می‌باشد و به منظور افزایش کارایی انجام نمی‌شود.

چیپ BIOS و CMOS

معمولاً تراشه یا چیپ بایوس به گونه‌ای است که می‌توان آن را به طور فیزیکی از بورد جدا کرد. این قابلیت به کاربر امکان می‌دهد که وقتی بایوس صدمه دیده یا به کلی غیرقابل استفاده شده بتوان بدون عوض کردن مادربورد، تراشه موردنظر را با تراشه جدیدی تعویض کرد. چیپ‌های بایوس هم به صورت مربعی و هم به شکل مستطیلی وجود دارد. گاهی هم ممکن است این چیپ‌ها به طور کامل به بایوس متصل شده باشند و امکان جدا کردن آن‌ها وجود نداشته باشد. برای اینکه بتوان در راه‌اندازی‌های دوباره، از تنظیمات موجود در BIOS Setup استفاده کرد باید آن‌ها در فضای مناسبی ذخیره شده باشند.

محل ذخیره اطلاعات بایوس لپ تاپ

محل ذخیره اطلاعات بایوس یک حافظه کوچک روی مادربورد است که به آن CMOS می‌گویند. CMOS در واقع مخفف شده عبارت metal-oxide-semiconductor میباشد‌‌. وجود بایوس و CMOS هر دو برای لپ تاپ لازم و ضروری می‌باشد چرا که لپ تاپ بدون بایوس نمی‌تواند ارتباط میان سخت‌افزارها را درک کند و بدون وجود CMOS نیز تنظیمات بایوس از بین می‌روند.  حافظه CMOS همانند RAM با قطع برق پاک شده و در نتیجه اطلاعات آن از بین می‌روند. برای جلوگیری از این قضیه، CMOS با استفاده از یک باتری به طور مداوم شارژ می‌شود. زمانی که لپ تاپ روشن می‌شود بایوس اطلاعات لازم را از CMOS دریافت می‌کند تا با استفاده از آن‌ها بتواند متوجه تنظیمات سخت‌افزاری، زمان، تاریخ و سایر موارد ذخیره شده، گردد.

روش پاک کردن اطلاعات بایوس

ممکن است برخی از کاربران با این مشکل مواجه شده باشند که برای بایوس پسورد گذاشته اما آن را فراموش کرده باشند. در این صورت چگونه می‌توان پسورد را پاک کرد؟ همانطور که گفتیم اطلاعات بایوس داخل یک چیپ به نام CMOS نگه‌داری می‌شوند. برای اینکه اطلاعات از بین نروند این تراشه به طور مداوم توسط باتری شارژ می‌گردد. برای اینکه اطلاعات به حالت تنظیمات کارخانه بازگردد کافی است باتری را یک بار از جای خود خارج کنید. در این صورت، تمام اطلاعات پاک شده و همانند روز اول خواهند شد.
با توجه به اینکه باتری موردنظر روی مادربورد قرار دارد برای خارج کردن باتری ابتدا باید کیس باز شود. این باتری تا ۱۰ سال می‌تواند ماندگاری داشته باشد و از نشانه‌هایی مانند نمایش نادرست ساعت، نمایش نادرست تاریخ و کند حرکت کردن زمان می‌توان ضعیف شدن باتری را تشخیص داد. در صورت مواجهه با این نشانه‌ها می‌توانید یک باتری جدید خریداری کرده و جایگزین باتری قبلی کنید.

تالیف:
فروشگاه اینترنتی آ.اس.پ (اقتباس از مقاله‌ای از سامیار پهلوان ها)
در صورت استفاده از این مقاله، نام و آدرس فروشگاه اینترنتی آ.اس.پ را به عنوان منبع ذکر کنید.