تاریخچه فرش کاشان

از فرش کاشان چه میدانید؟

کمتر منشا فرشی وجود دارد که شهرت آن با شهر کاشان قابل رقابت باشد. کشان مخفف بالاترین استانداردها و تولید سنتی بهترین صنایع دستی است. یکی از معروف‌ترین فرش‌های ایرانی، قالی اردبیل در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن است که می‌گویند در این شهر بین اصفهان و تهران گره خورده است.

در امپراتوری ایران، کاشان یکی از مهم‌ترین مکان‌های تجاری در جاده معروف ابریشم محسوب می‌شد که هنوز هم وجود دارد. اما امروزه این مکان اهمیت خود را از دست داده است در این مقاله در سایت آ.اس.پ قصد داریم تا در مورد تاریخچه فرش کاشان بپردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

قالی‌های کاشان از شهر واحه‌ای کاشان در امتداد کویر کویر در مرکز ایران سرچشمه می‌گیرد. یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌های سیلک نشان می‌دهد که این منطقه خانه انسان‌های پیش از تاریخ بوده است. در اوایل قرن هفدهم کاشان صنعت فرش ابریشم خوبی داشت. قالی‌های کاشان هنوز در سنت‌های ارجمند استادان قدیم با همان طرح‌های اولیه بافته می‌شود.

طمع پادشاهان، زمانی دیدن قالیچه های کاشان بر دیوارهای کاخ در سراسر جهان امری عادی بود. به همین دلیل از آن به عنوان «فرش قصر» نیز یاد می‌شود. از گره‌های ایرانی بسیار متراکم برای بافت قالی‌های کاشان استفاده می‌شود و یک شیء هنری نفیس تولید می‌کند.

کاشان شهری باستانی است که در مرکز ایران قرار دارد. نام کاشان و تاریخچه فرش کاشان در دنیای قالی بافی اهمیت دارد. فرش های این شهر از قرن شانزدهم در دوره صفویه در بازار شناخته شده است. فرش‌های کاشان طرح‌دار گل‌دار، با جزئیات بسیار ظریف و باکیفیت، به‌صورت مدالیون یا سراسری است.
در قرون شانزدهم و هفدهم قالی‌های کاشان با پایه‌های ابریشمی و پرزهای ابریشمی و پی‌های پنبه‌ای و پرزهای پشمی به طرح‌های شاه عباس با نخل‌ها، برگ‌ها و انگورهایی که در زمینه و حاشیه‌ها کاملاً چیده می‌شد، ساخته می‌شد.

تحول طرح های فرش کاشان

طرح های دیگری مانند حیوانات یا الگوهای شکار در این زمینه نمایش داده شد. گاهی شعرهایی در حاشیه بافته می شد. این بافته های واقعا جادویی آثار هنری مهمی محسوب می شوند و در موزه های سراسر جهان هستند.

یکی دیگر از هنرهای زیبا و قابل تشخیص صفویه، فرش پولونیز است. در مورد محل بافت این گروه فرش بحث وجود دارد، اما می توان آن را در کاشان، اصفهان یا هر دو شهر تاریخی جستجو کرد.

پولونیزها به سبک بروکات با پود نخ فلزی طلا و نقره و تار و پرز ابریشمی بافته می شدند. از گره فارسی (نامتقارن) استفاده شد. این فرش ها با بهترین مواد و با نظارت دربار صفوی تولید می شد. آنها در تجارت عتیقه مهم تلقی می شوند و می توان آنها را در موزه های معتبر و مجموعه های خصوصی در سراسر جهان یافت. که این موضوع نیز تحولی در تاریخچه فرش کاشان بود.

در نیمه دوم قرن نوزدهم کاشان بار دیگر به عنوان مرکز عمده قالی بافی در ایران مطرح شد. با تقاضای قالی در اروپا و آمریکا، بافندگانی مانند اسماعیل و ابا یهودی، محتشم، تفضلی و غیره قالی‌ها و قالی‌هایی را در اندازه‌های مختلف تولید می‌کردند. این دوران به دوره محتشم معروف است. در آغاز قرن بیستم تولید فرش کاشان با بافندگان عاطشوقلی، دبیرالصنایه، محتشم کوچکتر و دیگران در کاشان و اطراف ادامه یافت.

بیشتر بخوانید: تحلیل تفاوت کیفیت کیف ایرانی و خارجی

در این سال‌ها فرش‌های سنتی یا به روش سوف (براق) با پایه ابریشمی و پرز ابریشمی یا با پایه‌های نخی و پرز پشمی ساخته می‌شدند. در اواخر قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم تولیدکنندگان فرش کاشان به استان‌های کرمانشاه و خراسان سفر می‌کردند تا بهترین پشم ایرانی را برای فرش‌های پرز خود تهیه کنند.

بافندگان چیره دست کاشانی نیز در اواخر قرن نوزدهم شروع به خرید پشم منچستر از خارج از کشور برای قالی های خود کردند. این نوع پشم، از گوسفند مرینوس استرالیایی، در منچستر انگلستان ریسیده شد، اما به صورت محلی رنگرزی شد.

در سال 1900 تاجران مهم فرش از آمریکا شروع به تولید و سفارش فرش در کاشان کردند. این شرکت‌ها قالی‌ها و فرش‌هایی را با پایه‌های نخی و پرزهای پشمی می‌ساختند. درصد کمی با پایه ابریشمی و شمع ابریشمی ساخته شده است. این طرح ها به سبک سنتی کاشانی بوده و در اندازه های استاندارد اتاق های آمریکایی ساخته شده اند. فعال ترین شرکت ها غازان، تفسنجیان و طلفیان بودند. این بنگاه‌ها به امضای نام شرکت‌های خود در مرز فرش یا میدانی معروف بودند.

در دهه 1920، بازار آمریکا به فرشی با کیفیت با طرح شاه عباس علاقه داشت که عمدتاً با پشم منچستر ساخته شده بود. این فرش‌ها معمولاً دارای طرح‌های بسیار ظریفی از نقوش گلدان با گل، نخل، برگ و درخت انگور بودند. حاشیه اصلی معمولاً دارای نخل‌های تکرار شونده بزرگی بود که با برگ‌های پیچ‌دار و انگور احاطه شده بودند.

زمینه کاشانی ها معمولاً زنگ زده یا گوجه ای رنگ بود، اما فرش هایی برای بازار آمریکا در مزرعه ای خرمالو تولید می شد تا با رنگ وسایل خانه آن زمان هماهنگ باشد. این سبک کاشانی در آمریکا به شدت مد بود و در تجارت به آن کاشان منچستر یا «کاشان آمریکایی» می گفتند. تولید این فرش ها در دوران رکود بزرگ متوقف شد.

پس از جنگ جهانی دوم، دومین رونق فرش در اروپا و آمریکا رخ داد. بافندگان و تولیدکنندگان کاشانی شروع به تولید فعال فرش برای صادرات خارجی و همچنین بازار داخلی کردند. مشتریان ایرانی فرش کاشان را یک سرمایه گذاری می دانستند و از آن به عنوان کف پوش منازل خود بسیار قدردانی می کردند. تقاضا به حدی بود که بسیاری از روستاها و شهرهای اطراف شروع به بافتن قالی‌هایی از نوع کاشان کردند.

سبک طراحی این دوره بیشتر مدالیون مرکزی با چهار مدال گوشه ربع بر زمینه قرمز بود. نقوش به سبک شاه عباس بود و گاه برگ انگور و درخت انگور به آن اضافه می شد. این طرح حدود دو دهه بافته شد و در داخل و خارج از کشور به بازار عرضه شد. بافندگان کاشانی معمولاً از تغییر طرح و رنگ خودداری می‌کردند، در صورتی که سبک فرش قبلی به‌طور سودآوری به فروش می‌رسید.

سایر بافندگان شهری ایران معمولاً سبک خود را تغییر می دهند تا با مد روز دنیا همگام شوند. بافندگان کاشانی به آرامی طرح‌ها و رنگ‌بندی پس‌زمینه‌های خود را برای بازارپسندی بهتر تغییر دادند و تحولی دیگر در تاریخچه فرش کاشان ایجاد کردند.

بافندگان کاشانی در داخل منازل خود قالی می سازند. آنها معمولاً توسط بازرگانان فرش سفارش داده می شوند که دستگاه های بافندگی، کارتون های طراحی و پشم را برای بافندگی عرضه می کنند. در طول فرآیند بافندگی زمان هایی وجود دارد که به اندازه کافی وجود ندارد

تالیف:
فروشگاه اینترنتی آ.اس.پ (اقتباس از مقاله‌ای از En.wikirug.org)

در صورت استفاده از این مقاله، نام و آدرس فروشگاه اینترنتی آ.اس.پ را به عنوان منبع ذکر کنید.